Een van de activiteiten van de stichting zijn de Hertog Jan Lezingen over onderwerpen die betrekking hebben op de geschiedenis van het Hertogdom Brabant. Het is de bedoeling dat deze activiteit gaat uitgroeien tot een serie lezingen. Deze vinden jaarlijks in het voorjaar plaats. Onderwerp, locatie, datum en tijd worden aangekondigd in de Agenda
Onderstaand een korte samenvatting van de gehouden lezingen.
De bijbehorende fotogalerij is te zien in het onderliggende menu.
Eerste Hertog Jan Lezing
De ‘Gouden Eeuw’ van het Hertogdom Brabant, van Klein-Brabant naar Groot-Brabant, van 1200 tot 1400. Spreker Dr. Jan van Oudheusden, historicus, verbonden aan de Universiteit van Tilburg en auteur van diverse werken op historisch gebied.
De lezing werd gehouden op 14 mei 2014 op Landgoed Zwijnsbergen bij Helvoirt.
De lezing is genoemd naar Hertog Jan van Brabant, een illuster personage uit onze geschiedenis.
De historicus, verbonden aan de Universiteit van Tilburg, neemt ons mee naar de ‘Gouden Eeuw’ van het hertogdom Brabant, van ongeveer 1200 tot 1400. Op dat moment was het hertogdom op het toppunt van zijn macht. Gepassioneerd vertelt Jan van Oudheusden over de dynastieke beslommeringen van de hertogen en de gestage uitbouw van hun macht. Uiteindelijk strekte hun machtsgebied zich uit van Dordrecht en Tiel in het noorden tot Nijvel en Waver in het zuiden. Tussen die uitersten lagen steden als ‘s-Hertogenbosch, Breda, Oisterwijk, Eindhoven, Helmond, Bergen op Zoom, Hoogstraten, Antwerpen, Lier, Geel, Turnhout, Aarschot, Diest, Tienen, Zoutleeuw, Leuven en Brussel. Jan van Oudheusden wijst op de bloei van die steden en hun verdienste bij de totstandkoming van het Charter van Kortenberg (1312), de eerste oorkonde die de vrijheden van burgers op het Europese vasteland omschreef.
Tweede Hertog Jan lezing
De aartshertogelijke jacht in Brabant in de 16e eeuw. Spreker Professor Luc Duerloo, hoogleraar Geschiedenis aan de Universiteit van Antwerpen.
De lezing werd gehouden op 16 april 2015, in het Zwanenbroedershuis te ’s-Hertogenbosch.
Op zeer boeiende wijze verhaalt de heer Duerloo de aanwezigen over Aartshertog Albrecht van Oostenrijk (1559-1621) en zijn echtgenote Isabella, dochter van koning Filips II van Spanje, en in het bijzonder over de jacht die zij op hun domeinen uitoefenden.
De jacht was ook een politiek instrument. Uit de administratie en de rekeningen uit die tijd blijkt hoe groot de organisatie van de jacht was: het aantal medewerkers en het aantal honden dat gebruikt werd voor de jacht is hier goed uit af te leiden.
Het gebied tussen Den Bosch en Turnhout stond bekend om de valkenjacht. Albrecht en Isabella gaven getrainde valken cadeau aan hun ‘collega-vorsten’. Zij ontvingen op hun beurt weer jachthonden van de Koning van Engeland.
Ook schilderijen uit die tijd geven een fraai beeld van de jacht. Het koninklijke Zoniënwoud, gelegen ten zuid oosten van Brussel, is meermaals vastgelegd in allerhande jachttaferelen. De verwijzingen in de schilderijen naar Diana, de godin van de Jacht, en de Heilige Hubertus, onderstrepen het belang.
Jan van Oudheusden, die de eerste Hertog Jan lezing had verzorgd, was zeer onder de indruk over het verhaal van Professor Duerloo en verrast door de grote inspanningen om de jacht te laten herleven. De aanwezigen waren ook zeer geïnteresseerd in de oorsprong van het Brabantse jachtrecht, waarbij in principe ook burgers overal mogen jagen.
Derde Hertog Jan Lezing
“Het ontstaan van het hertogdom Brabant, 843-1288-1506; de toevallige uitkomst van een wisselvallig proces”. Spreker Prof. Dr. Arnoud-Jan Bijsterveld, bijzonder hoogleraar Cultuur in Brabant aan de Universiteit van Tilburg en zijn leerstoel maakt deel uit van de Erfgoed Academie in Brabant.
De lezing werd gehouden op 6 april 2016, op kasteel Heeze, te Heeze.
Professor Bijsterveld neemt ons mee naar de oorsprong van het Hertogdom Brabant, naar de tijd van Karel de Grote, uit wiens rijk het hertogdom Lotharingen ontstond. Dit hertogdom lag aan de basis van het latere hertogdom Brabant. Rond het jaar 1000 vestigde zich rond Leuven een geslacht van opeenvolgende graven, van wie Godfried met de Baard in 1106 de titel ‘hertog’ verwierf. Zijn opvolgers breidden hun macht uit naar het noorden, over de huidige provincie Noord-Brabant.
Omstreeks het midden van de 13e eeuw had het hertogdom zijn grootste omvang bereikt, maar in 1288 zou ook het hertogdom Limburg worden toegevoegd. Vanaf 1406 kwam het hertogdom in handen van achtereenvolgend de hertogen uit het Bourgondische en Habsburgse huis. Verlucht met afbeeldingen en kaarten biedt deze lezing een verhelderend beeld over een duistere periode.
Vierde Hertog Jan Lezing
De sociale, economische en politieke rol van de abdijen in het hertogdom Brabant tijdens het Ancien Regime. Spreker Stefan van Lani, archivaris en beheerder van de Abdij van Park te Leuven.
De lezing werd gehouden op 5 april 2017, in Gasthof De Beiaard te Postel.